erla margrét

6.6.2009 | 17:56

Endalokin

Á morgun opnar Feneyjar-tvíæringurinn fyrir almenning. Sýningin stendur yfir í um hálft ár og mætti skilgreina sem nokkurskonar mekka nútímalistar. Tvíæringurinn eða oft kallaður Bínalinn (e. biennale) var fyrst haldinn árið 1895 og er alltaf haldinn annað hvert ár í Feneyjum og er þetta í 53ja sinn sem hátíðin er haldin. Titill sýningarinnar er „Making Worlds“ og um 90 listamenn frá öllum heimshlutum taka þátt í sýningunni. Í ár eru 77 lönd sem taka þátt í Bínalinum og er sýningin dreifð um Feneyjar, þar sem hvert land hefur sinn sýningarstað, skála. Það er mikill heiður fyrir íslenska listamenn að vera valdir til að vera fulltrúar Íslands á þessari gígatísku listahátíð og vöktu verk Steingríms Eyfjörð árið 2007 mikla athygli, sérstaklega íslenska tilvitnunin í verkum hans og mesta athygli hér heima vakti huldu-kindin.

Í ár sendi listaakademían á Íslandi, yngsta listamanninn sem hefur verið sendur á Bínalinn fyrir hönd Íslands. Ragnar Kjartansson er 33 ára gamall og útskrifaðist úr myndlistardeild LHí árið 2001, hann hefur fengist við margt í gegnum tíðina tengt myndlist og tónlist en mest hefur hann fengist við gjörninga og innsetningar í myndlistinni.

Fyrir tæpum mánuði síðan kynnti Ragnar verkið fyrir blaðamönnum á Listasafni Íslands. Verkið kallar Ragnar „The End“ eða „Endalokin“. Listaverkið er tvíþætt, annars vegar myndbands- og tónlistarinnsetning á fimm tjöldum, samspil hljóðfæraleiks og söngs sem Ragnar gerði í undir beru lofti í nístandi frosti í kanadísku klettafjöllunum, nánast á enda veraldar, í ævintýralegu umhverfi með Davíð Þór Jónssyni (tónlistarmaður sem t.d. hefur spilað með Flís, Mugison o.fl.).

Hinsvegar og sá þáttur verksins sem vakið hefur meiri athygli er gjörningur listamannsins. Ragnar hefur innréttað listmálarastúdíó í fjórtándu aldar byggingu sem vísar beint út á Grand Canale sýkið og hýsir íslenska skálann. Þarna mun Ragnar starfa í hálft ár og mála hverja myndina af fætur annarri, eina á dag, af Páli Hauki Björnssyni, kollega sínum og fyrirsætu í þessum gjörning. Páll mun klæðast sundskýlu einni fata, reykja og sötra bjór. Málverkin, stubbar og tómar bjórflöskur munu safnast upp og verður fróðlegt að sjá hvernig umhorfs verður í stúdíóinu þann 22.nóvember 2009 á síðasta degi sýningarinnar.

Eins og áður sagði hefur þessi gjörningur Ragnars vakið mikla athygli og háværa gagnrýni landans. Ragnar Kjartansson hefur ekki þá ímynd að vera alvarleg týpa, hvað þá þegar flestir sem ekki eru í hringiðju listageirans á Íslandi sjá hann aðallega fyrir sér uppi á sviði, beran að ofan, glimmerarðan, hristandi loðnu karlmannsbrjóstin sín og öskrandi „Nasty Boy“ af einstöku sjálfsöryggi.

En hver er skilgreiningin á heiðarlegum og einlægum listamanni? Þarf þunglyndið að drjúpa af þeim til þess að þeir séu teknir alvarlega? Fer sundskýlan, sígaretturnar og bjórinn svona fyrir brjóstið á hinum almenna Íslendingi að inntak gjörningsins nær ekki að skila sér? Í viðtali sem New York Times birti í vikunni við Ragnar, segir að hann hafi fyrst þurft að átta sig á, hvað það þýddi að vera listræn táknmynd lands sem nánast væri á kúpunni. Innsetningar á sýningu sem þessari geta stundum verið svo stórar að það þarf heilt flutningaskipt il að koma þeim á staðinn. Hugmynd Ragnars var að gera verk sem væri algjörlega laust við allt óþarfa bruðl. Bara hann sjálfur, ódýr efni og viðfangsefni. „The End“ snýst um mann án örlaga, án framtíðar, sem Ragnari finnst við vera að upplifa hér heima og endalok heimsins frá sjónarhorni listamannsins.

Já, list er svo miklu meira en landslag málað á striga, hangandi upp á vegg í fallegri stofu, eigendum til yndisauka. List er ádeila, portrett af heiminum eins og listamaðurinn sér hann. Ragnar Kjartansson er í miklum mætum hjá mér sem listamaður, hann er einlægur, fullur sjálfsöryggis og reynir ekki að vera neitt annað en hann er. Ég hlakka því mikið til að fylgjast með honum á Feneyjar-tvíæringnum sem og í framtíðinni.

venice